Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej
Ogólny kontekst
Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej (EUWT) to prawny instrument mający na celu ułatwienie współpracy transgranicznej, ponadnarodowej i międzyregionalnej. Dzięki takiej formie państwa członkowskie, władze regionalne i lokalne oraz podmioty prawa publicznego mają możliwość zakładania ugrupowań współpracy terytorialnej mających osobowość prawną. Państwa członkowskie muszą wyrazić zgodę na udział członków ze swojego terytorium. EUWT ma osobowość prawną i może działać w imieniu swoich członków. Ideą EUWT jest ułatwienie i wspieranie przede wszystkim współpracy transgranicznej pomiędzy jego członkami w wyłącznym celu wzmocnienia spójności gospodarczej i społecznej.
Czeskie ustawodawstwo ujęło właściwe podstawy prawne w ustawie o wspieraniu rozwoju regionalnego na mocy nowelizacji (pod nr 154/2009 Dz.U.) ustawy nr 248/2000 Dz.U. w sprawie wspomagania rozwoju regionalnego z późniejszymi zmianami.
Ustawa w obowiązującym brzmieniu reguluje zasady funkcjonowania EUWT w warunkach Republiki Czeskiej oraz upoważnia ministerstwo rozwoju regionalnego w zakresie rejestrowania EUWT na terenie Czech oraz zatwierdzania udziału czeskiego członka w takich ugrupowaniach. Ministerstwo rozpatruje taki wniosek w postępowaniu administracyjnym i w razie zgodności treści wniosku z przepisami prawa rejestruje takie ugrupowanie lub wydaje zgodę na uczestnictwo w EUWT na terenie innego państwa członkowskiego UE. Do tej pory na terytorium Czech nie zarejestrowano żadnego EUWT, wydano jedną zgodę na uczestnictwo członka (Kraju Morawskośląskiego) w EUWT (z siedzibą w Polsce), to EUWT nie było jednak po wielu miesiącach jeszcze w Polsce zarejestrowane.
Obecnie w UE już funkcjonuje kilka EUWT, a kolejnych ok. 20 przygotowuje się do rozpoczęcia działalności.
Listę istniejących EUWT można znaleźć TU
Czeskie ustawodawstwo ujęło właściwe podstawy prawne w ustawie o wspieraniu rozwoju regionalnego na mocy nowelizacji (pod nr 154/2009 Dz.U.) ustawy nr 248/2000 Dz.U. w sprawie wspomagania rozwoju regionalnego z późniejszymi zmianami.
Ustawa w obowiązującym brzmieniu reguluje zasady funkcjonowania EUWT w warunkach Republiki Czeskiej oraz upoważnia ministerstwo rozwoju regionalnego w zakresie rejestrowania EUWT na terenie Czech oraz zatwierdzania udziału czeskiego członka w takich ugrupowaniach. Ministerstwo rozpatruje taki wniosek w postępowaniu administracyjnym i w razie zgodności treści wniosku z przepisami prawa rejestruje takie ugrupowanie lub wydaje zgodę na uczestnictwo w EUWT na terenie innego państwa członkowskiego UE. Do tej pory na terytorium Czech nie zarejestrowano żadnego EUWT, wydano jedną zgodę na uczestnictwo członka (Kraju Morawskośląskiego) w EUWT (z siedzibą w Polsce), to EUWT nie było jednak po wielu miesiącach jeszcze w Polsce zarejestrowane.
Obecnie w UE już funkcjonuje kilka EUWT, a kolejnych ok. 20 przygotowuje się do rozpoczęcia działalności.
Listę istniejących EUWT można znaleźć TU
Ogólna charakterystyka projektów
Dnia 6 października 2011 roku Komisja Europejska przedstawiła pakiet projektów legislacyjnych, obejmujący również projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Europy, które zmienia rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1082/2006 z dnia 5 lipca 2006 roku w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT).
Projekt ten jest w rzeczywistości drugim krokiem Komisji w ramach realizacji obowiązków nałożonych na nią w artykule 17 rozporządzenia (WE) nr 1082/2006 – po komunikacie, jaki Komisja przedstawiła dnia 29 lipca 2011 roku. Projekt zawiera konkretne zmiany wprowadzające ulepszenia.
Projekt ten jest w rzeczywistości drugim krokiem Komisji w ramach realizacji obowiązków nałożonych na nią w artykule 17 rozporządzenia (WE) nr 1082/2006 – po komunikacie, jaki Komisja przedstawiła dnia 29 lipca 2011 roku. Projekt zawiera konkretne zmiany wprowadzające ulepszenia.
Głównym celem projektu nowelizacji powinno być zachowanie ciągłości, większa przejrzystość i większa elastyczność:
- Ciągłość ma zapewnić zachowanie podstawowego charakteru EUWT, a więc żadne działające EUWT nie powinny być zmuszane do zmiany swojego statutu czy sposobu funkcjonowania.
- Przejrzystość rozporządzenia powinno zapewnić nie tylko uwzględnienie traktatu lizbońskiego, lecz także uproszczenie i wyjaśnienie niektórych aspektów, które okazały się niejasne. Jednocześnie lepsze i bardziej przejrzyste ma być przekazywanie informacji o tworzeniu i funkcjonowaniu EUWT.
- Elastyczność ma zapewnić rozszerzenie EUWT na wszelkie aspekty współpracy terytorialnej oraz stworzenie podstaw prawnych, umożliwiających organom i regionom państw trzecich członkostwo w EUWT.
Podsumowanie treści rozporządzenia
Zmiany, jakie wprowadza rozporządzenie zmieniające, dotyczą ujednolicenia terminologii wprowadzonej w Umowie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, odnoszą się również do braków i dziedzin wskazanych do ewentualnej poprawy, na jaką wskazuje w/w komunikat.
Zmiany te dotyczą członkostwa, treści konwencji oraz statutu EUWT, jego przeznaczenia, procedury zatwierdzania przez organy krajowe, możliwych do zastosowania przepisów prawa w zakresie zatrudnienia i zlecania zamówień publicznych, podejścia do EUWT, którego członkowie mają odmienną odpowiedzialność za swoje działania, oraz bardziej przejrzystych procedur komunikacji.
W przypadku członkostwa stosowane są nowe podstawy prawne, umożliwiające zarówno regionom, jak i podmiotom z państw nieczłonkowskich bycie członkami EUWT, niezależnie od tego czy pozostali członkowie są z jednego czy kilku państw członkowskich. Wyjaśniono także kwalifikowalność do członkostwa w przypadku podmiotów, które podlegają prawu prywatnemu.
Redefiniowana zostaje konwencja i statut EUWT, podkreślana jest różnica w procedurze zatwierdzania. Rozporządzenie w sprawie EUWT odróżnia konwencję, która określa podstawowe elementy przyszłego EUWT, od statutu, który określa elementy wykonawcze. Mimo tego statut musiał zawierać wszystkie postanowienia konwencji. Obecnie projekt precyzuje, że konwencja i statut to dwa oddzielne dokumenty, i choć oba muszą być wysłane państwom członkowskim, to proces zatwierdzania powinien dotyczyć wyłącznie konwencji.
Wyszczególniono kryteria zatwierdzenia lub odrzucenia przez organy krajowe oraz zaproponowano ograniczony termin do rozpatrzenia sprawy. Termin ma zostać wydłużony z obecnych 3 do 6 miesięcy, jednak jeżeli organ administracyjny w określonym terminie nie wyda stanowiska, statut (wzgl. udział członka) uważa się za zatwierdzony (tzw. cicha procedura).
Proponowane są rozwiązania zgodnie z acquis Unii dla trybów podatkowych i trybów zabezpieczenia społecznego stosowane dla pracowników EUWT, którzy mogą być zatrudnieni w którymkolwiek z państw członkowskich, których terytorium należy do EUWT. Podobne podejście proponowane jest także w przypadku zasad dotyczących zlecania zamówień publicznych.
W przypadku odpowiedzialności, gdy niektóre organy lokalne lub regionalne muszą mieć na mocy przepisów krajowych odpowiedzialność ograniczoną, a w innych państwach członkowskich przeciwnie –odpowiedzialnośc nieograniczoną, proponuje się oparcie na rozwiązaniach w zakresie ubezpieczenia, które zostało zastosowane dla konsorcjów na rzecz europejskiej infrastruktury badawczej (ERIC).
Państwa członkowskie będą musiały informować Komisję o wszelkich przepisach przyjętych w celu wykonywania rozporządzenia w sprawie EUWT, a każde nowo utworzone EUWT powinno informować Komisję o swoich celach i członkach, aby można było te dane opublikować w Dzienniku Urzędowym.
Zmiany te dotyczą członkostwa, treści konwencji oraz statutu EUWT, jego przeznaczenia, procedury zatwierdzania przez organy krajowe, możliwych do zastosowania przepisów prawa w zakresie zatrudnienia i zlecania zamówień publicznych, podejścia do EUWT, którego członkowie mają odmienną odpowiedzialność za swoje działania, oraz bardziej przejrzystych procedur komunikacji.
W przypadku członkostwa stosowane są nowe podstawy prawne, umożliwiające zarówno regionom, jak i podmiotom z państw nieczłonkowskich bycie członkami EUWT, niezależnie od tego czy pozostali członkowie są z jednego czy kilku państw członkowskich. Wyjaśniono także kwalifikowalność do członkostwa w przypadku podmiotów, które podlegają prawu prywatnemu.
Redefiniowana zostaje konwencja i statut EUWT, podkreślana jest różnica w procedurze zatwierdzania. Rozporządzenie w sprawie EUWT odróżnia konwencję, która określa podstawowe elementy przyszłego EUWT, od statutu, który określa elementy wykonawcze. Mimo tego statut musiał zawierać wszystkie postanowienia konwencji. Obecnie projekt precyzuje, że konwencja i statut to dwa oddzielne dokumenty, i choć oba muszą być wysłane państwom członkowskim, to proces zatwierdzania powinien dotyczyć wyłącznie konwencji.
Wyszczególniono kryteria zatwierdzenia lub odrzucenia przez organy krajowe oraz zaproponowano ograniczony termin do rozpatrzenia sprawy. Termin ma zostać wydłużony z obecnych 3 do 6 miesięcy, jednak jeżeli organ administracyjny w określonym terminie nie wyda stanowiska, statut (wzgl. udział członka) uważa się za zatwierdzony (tzw. cicha procedura).
Proponowane są rozwiązania zgodnie z acquis Unii dla trybów podatkowych i trybów zabezpieczenia społecznego stosowane dla pracowników EUWT, którzy mogą być zatrudnieni w którymkolwiek z państw członkowskich, których terytorium należy do EUWT. Podobne podejście proponowane jest także w przypadku zasad dotyczących zlecania zamówień publicznych.
W przypadku odpowiedzialności, gdy niektóre organy lokalne lub regionalne muszą mieć na mocy przepisów krajowych odpowiedzialność ograniczoną, a w innych państwach członkowskich przeciwnie –odpowiedzialnośc nieograniczoną, proponuje się oparcie na rozwiązaniach w zakresie ubezpieczenia, które zostało zastosowane dla konsorcjów na rzecz europejskiej infrastruktury badawczej (ERIC).
Państwa członkowskie będą musiały informować Komisję o wszelkich przepisach przyjętych w celu wykonywania rozporządzenia w sprawie EUWT, a każde nowo utworzone EUWT powinno informować Komisję o swoich celach i członkach, aby można było te dane opublikować w Dzienniku Urzędowym.
Kolejne kroki
Niniejszy projekt będzie następnie w trakcie roku rozpatrywany przez Radę i Parlament Europejski, swoje stanowisko w jego sprawie będzie zatwierdzał również Komitet Regionów. Oznacza to, że jest to projekt wstępny, który podobnie jak miało to miejsce w przeszłości, może zostać jeszcze w istotny sposób zmieniony.
Już teraz z propozycji ramowego stanowiska RCz w sprawie tej nowelizacji wynika, że będą dyskutowane np. kwestie adekwatności wpłat do wspólnego budżetu i nie będzie chęci wspierania EUWT tworzonych wyłącznie w celu zarządzania przyszłymi programami współpracy.
Czeskie ustawodawstwo - ustawa nr 154/2009 do pobrania TU
Polskie ustawodawstwo - ustawa o EUWT do pobrania TU
Już teraz z propozycji ramowego stanowiska RCz w sprawie tej nowelizacji wynika, że będą dyskutowane np. kwestie adekwatności wpłat do wspólnego budżetu i nie będzie chęci wspierania EUWT tworzonych wyłącznie w celu zarządzania przyszłymi programami współpracy.
Czeskie ustawodawstwo - ustawa nr 154/2009 do pobrania TU
Polskie ustawodawstwo - ustawa o EUWT do pobrania TU
